Mibrand công bố báo cáo: “Bên trong tâm trí Gen Z và Gen Alpha: Thấu hiểu Trải nghiệm và Mong muốn về Giáo dục hiện đại”

Cập nhật ngày 30/07/2025

Ngày 30/07/2025, Mibrand Việt Nam công bố báo cáo “Bên Trong Tâm Trí Gen Z và Gen Alpha: Thấu Hiểu Trải Nghiệm và Mong Muốn Về Giáo Dục Hiện Đại”. Phân tích góc nhìn, nhu cầu và cảm nhận của học sinh Gen Z và Gen Alpha tại Việt Nam về môi trường học tập, phương pháp giảng dạy, kỹ năng cần thiết, cũng như vai trò của giáo viên, phụ huynh và bạn bè trong hành trình giáo dục.

Báo cáo dựa trên khảo sát trực tuyến với 300 học sinh THPT và đại học tại Việt Nam, kết hợp với các nghiên cứu, phân tích và nghiên cứu từ Mibrand. Báo cáo được thực hiện từ 01/05/2025 đến 30/06/2025, tập trung vào 5 xu hướng chính định hình trải nghiệm học tập của Gen Z và Gen Alpha:

• Định hướng sáng tạo và tự do: Học sinh mong muốn một môi trường học tập linh hoạt, sáng tạo, không gò bó bởi mô hình giáo dục truyền thống.
• Tư duy cá nhân hóa mạnh mẽ: Gen Z và Gen Alpha ưu tiên học tập theo sở thích cá nhân, từ chối các phương pháp rập khuôn.
• Nhu cầu kỹ năng mềm ngày càng cao: Các kỹ năng như giao tiếp, tư duy sáng tạo, làm việc nhóm và quản lý tài chính được đánh giá cao, phản ánh ảnh hưởng từ mạng xã hội và các xu hướng nghề nghiệp như KOL hay đầu tư online.
• Đa dạng hóa cách thức học tập: Học sinh kết hợp đa nền tảng, sử dụng công nghệ AI (như ChatGPT) và các nội dung “edutainment” (học kết hợp giải trí) qua video, game, podcast, YouTube, TikTok để tiếp thu kiến thức một cách sinh động.
• Chuyển dịch sang trải nghiệm thực tế: Thế hệ trẻ ưu tiên học tập ứng dụng thực tiễn, tập trung vào kỹ năng sống và phát triển năng lực cá nhân thay vì chỉ chạy theo điểm số.

Ông Lại Tiến Mạnh, Giám đốc Mibrand Việt Nam, chia sẻ: “Gen Z và Gen Alpha đang định nghĩa lại giáo dục theo cách của họ một cách học sáng tạo, thực tiễn và cá nhân hóa. Các doanh nghiệp giáo dục cần nhanh chóng điều chỉnh chiến lược thương hiệu để đáp ứng kỳ vọng của thế hệ này.

Thông qua báo cáo này, chúng tôi mong muốn cung cấp thêm góc nhìn về nhu cầu từ phía học sinh, từ đó đưa ra các gợi ý về giải pháp để các tổ chức giáo dục có thể xây dựng hình ảnh thương hiệu gần gũi, hiện đại và tạo ra các trải nghiệm học tập truyền cảm hứng.”

1. Định hướng sáng tạo & tự do

Thế hệ học sinh hiện nay không còn chấp nhận vai trò “người tiếp nhận thụ động” trong lớp học. Kết quả khảo sát cho thấy hơn 40% học sinh lựa chọn mô hình “trường học sáng tạo như sân chơi”, thay vì lớp học theo kiểu truyền thống. Điều này phản ánh rõ ràng sự dịch chuyển trong kỳ vọng: từ học để ghi nhớ sang học để trải nghiệm, khám phá và thể hiện bản thân.

Thực tế, Gen Z/Alpha sinh ra trong bối cảnh công nghệ thay đổi liên tục, học qua video, mạng xã hội, thậm chí là game và AI. Vì vậy, một môi trường học tập khô cứng, nhiều rào cản và thiếu không gian sáng tạo sẽ nhanh chóng trở nên lạc hậu. Học sinh hiện nay không cần một nơi để “nghe giảng”, họ cần một hệ sinh thái nơi được chủ động, được thử sai và được phát triển theo cách riêng của mình.

Việc duy trì mô hình dạy học “đóng khung” không chỉ gây mất kết nối giữa học sinh và trường học, mà còn khiến động lực học tập suy giảm. Để khắc phục, nhà trường cần chuyển dịch sang cách tiếp cận dựa trên trải nghiệm: học qua dự án (project-based), học qua vấn đề (problem-based), và học trong không gian cởi mở từ vật lý lẫn tâm lý.

2. Tư duy cá nhân hóa mạnh mẽ

Cá nhân hoá không còn là một khái niệm cao cấp trong giáo dục, mà đang trở thành tiêu chuẩn tối thiểu mà học sinh Gen Z/Alpha kỳ vọng. Báo cáo cho thấy gần 40% học sinh muốn “được học điều mình thực sự thích”, và không chấp nhận bị rập khuôn trong chương trình cứng nhắc.

Điều này xuất phát từ sự phát triển của các công cụ học tập tự do như: YouTube, Coursera hay ChatGPT. Học sinh hoàn toàn có thể tự kiến tạo hành trình học theo nhịp độ và sở thích cá nhân. Trong bối cảnh đó, nếu chương trình học chính khóa không cung cấp đủ tính linh hoạt, học sinh có xu hướng chuyển sang “học ngoài lề hệ thống”, dẫn đến khả năng phân mảnh trải nghiệm và rủi ro về mặt định hướng.

Một chương trình học hiện đại cần cho phép cá nhân hóa lộ trình học tập: học sinh được chọn chuyên đề, phương pháp tiếp cận, và cách đánh giá phù hợp với bản thân. Hệ thống này không phủ nhận chương trình khung, mà bổ sung thêm quyền lựa chọn, trao lại quyền sở hữu hành trình học tập cho chính người học.

3. Nhu cầu kỹ năng mềm tăng cao

Dữ liệu từ báo cáo cho thấy kỹ năng mềm như giao tiếp, tư duy sáng tạo, làm việc nhóm, quản lý tài chính cá nhân… được học sinh đánh giá cao hơn cả kiến thức sách vở. Hơn 60% học sinh muốn học kỹ năng giao tiếp, và hơn 50% chọn kỹ năng sáng tạo nội dung, kỹ năng tài chính cá nhân là ưu tiên.

Đây là tín hiệu rõ ràng rằng hệ thống giáo dục đã không còn đồng điệu với yêu cầu của người học và thị trường lao động. Trong thời đại mà công việc biến đổi liên tục, những kỹ năng giúp con người thích nghi, kết nối, làm việc hiệu quả trong môi trường số trở nên cấp thiết. Tuy nhiên, các kỹ năng này hiện vẫn bị đẩy ra khỏi trọng tâm chương trình học chính thức, hoặc chỉ tồn tại ở dạng bổ trợ.

Nếu không nhanh chóng tích hợp kỹ năng mềm vào cấu trúc chương trình học như đưa tư duy sáng tạo vào môn Ngữ Văn, kỹ năng làm việc nhóm vào các dự án khoa học, hoặc dạy tài chính cá nhân trong môn Công dân,…Đây có thể làm mất đi cơ hội trang bị cho học sinh khả năng phát triển toàn diện.

4. Đa dạng trong cách thức học tập & tiếp thu kiến thức mới

Thế hệ học sinh hiện nay tiếp cận kiến thức theo nhiều cách: video, ứng dụng học tập, mạng xã hội, AI như ChatGPT… Trong khảo sát của Mibrand, các hình thức học này chiếm tỷ trọng lớn không thua kém phương pháp nghe giảng truyền thống. Tuy nhiên, điều đáng nói là chưa có một phương pháp nào vượt trội hoàn toàn, cho thấy người học đang trong trạng thái thử nghiệm và chờ đợi mô hình học phù hợp hơn.

Giáo dục truyền thống lâu nay vẫn mặc định “một giáo viên – một lớp – một phương pháp”. Nhưng thực tế Gen Z/Alpha đang học theo mô hình phân tán, đa nền tảng. Họ chuyển từ thụ động tiếp thu sang chủ động truy cập thông tin, từ nghe giảng sang tương tác với AI và cộng đồng học tập số. Trong bối cảnh đó, việc vẫn giữ mô hình “giáo án đơn tuyến” là không còn phù hợp.

Chiến lược hiệu quả là chuyển sang mô hình “phối hợp đa kênh học tập” (blended learning ecosystem), trong đó vai trò giáo viên chuyển từ người truyền đạt sang người hướng dẫn, giúp học sinh tìm được nguồn học phù hợp nhất với họ. Đồng thời, cần trang bị kỹ năng học số (digital learning literacy) như tra cứu thông tin hiệu quả, đánh giá độ tin cậy nguồn tin, và tương tác hiệu quả với AI.

5. Chuyển dịch từ học thuật truyền thống sang trải nghiệm thực tế

Có thể xem đây là phát hiện quan trọng nhất trong báo cáo. Gen Z/Alpha ngày càng đánh giá cao việc học thông qua trải nghiệm thực tiễn thay vì chỉ học lý thuyết. Khi được hỏi “nếu không có thi cử, bạn muốn học gì?”, phần lớn học sinh chọn thực hành, kỹ năng sống, phát triển năng khiếu, chứ không phải các môn văn hóa.

Điều này phản ánh một sự thay đổi lớn trong tư duy học tập: thay vì học để có bằng cấp, học sinh muốn học để có giá trị ứng dụng. Các em đặt câu hỏi: “Tôi học cái này để làm gì?”, “Tôi có thể dùng nó trong cuộc sống ra sao?”. Nếu hệ thống giáo dục không trả lời được những câu hỏi ấy một cách thuyết phục, học sinh sẽ tự tìm câu trả lời ở nơi khác.

Sự chuyển dịch này không chỉ mang tính thế hệ mà còn là xu hướng toàn cầu. Giáo dục hiện đại đang dịch chuyển từ “transmission model” (truyền đạt kiến thức) sang “construction model” (kiến tạo năng lực), nhấn mạnh học qua làm, qua phản tư và qua đóng góp xã hội. Với bối cảnh đó, nhà trường không chỉ cần thay đổi nội dung dạy, mà còn phải thiết kế lại cách thức đánh giá – chuyển từ thi cử sang đánh giá quá trình, sản phẩm và năng lực.

Ông Lại Tiến Mạnh, Giám đốc Mibrand, chia sẻ: “Tư duy thương hiệu trong giáo dục không thể tách rời dữ liệu hành vi người học. Nghiên cứu thị trường là bước khởi đầu bắt buộc nếu chúng ta muốn thiết kế một thương hiệu giáo dục có chiều sâu, có kết nối cảm xúc và có năng lực cạnh tranh dài hạn. Gen Z/Alpha sẽ không chọn trường, chọn sản phẩm giáo dục theo cách cha mẹ các em từng làm và chính điều đó đang buộc toàn ngành phải nhìn nhận lại và có những bước chuyển mình phù hợp.“
“Thế hệ Gen Z và Gen Alpha không chỉ là học sinh, mà còn là những người tiêu dùng giáo dục đầy tiềm năng. Các doanh nghiệp giáo dục cần thấu hiểu và đáp ứng nhu cầu của họ để xây dựng thương hiệu mạnh mẽ và tạo ra giá trị bền vững trong thị trường cạnh tranh.”, ông Mạnh chia sẻ thêm.

 

Xem thêm chi tiết về báo cáo tại đây.